Çocuk Kitaplar (8-12 yaş) • 312 sayfa
Önerilen sınıflar: 4. Sınıf • 5. Sınıf • 6. Sınıf • 7. Sınıf
DOĞA ve EVREN • İLETİŞİM • SANAT • SORUMLULUKLAR • BİLİM ve TEKNOLOJİ
tiyatro • ekoloji • fabrika • deney • deniz kirliliği • evde eğitim • karavan • farklılıklar • gizem • aile • hayvan sevgisi • plan yapmak • güven • hava kirliliği • Shakespeare
Kitap Hakkında
İngiliz yazar Susie Bower, Türkçe’deki ilk romanında dünyayı tehdit eden plastik atıklara zekice bir kurgu ve komik bir üslupla dikkat çekiyor. Birbirine benzer evlerin, eşyaların ve insanların oluşturduğu bir kasabanın tatsızlığı içinde farklılıkların önemini vurguluyor. Ekseninde tiyatro sanatı bulunan roman, üretim ve tüketim çılgınlığının tehlikeli sonuçlarını da gözler önüne seriyor.
Kamyondan bozma evleriyle gezerek tiyatro oyunları sergileyen ailesine ayak uydurmaya çalışan Ophelia, sakin bir hayat özler. Sabit bir ev, didişmeyen anne baba ve normal bir okul için dileği, mükemmel bir kasabaya geldiklerinde sanki gerçek olur. Göz alıcı vitrinler, parlak renkler onu cezbeder. Ancak, kasabayı derhal terk etmelerini buyuran mesajlar alıp, ormanda saklanan bir çocukla da tanışınca, bacası hep tüten tepedeki ürkütücü fabrikaya gizlice girmekten başka çaresi kalmaz...
- Roman başlarken Ophelia, Ma ve Ar’ın yaşam koşulları ve yaşam tarzı size neler düşündürdü? Kamyon-evle gezgin yaşam size çekici geliyor mu; sizce olumlu ve olumsuz yanları neler?
- Tiyatro ortamında büyümek bir çocuğu nasıl etkiler? Tiyatrocu ebeveynlere sahip olmak bir çocuğa ne gibi nitelikler kazandırır?
- Stopford Okulu eğitmenleri, öğrencileri, ortamıyla nasıl bir ilk izlenim veriyor? Bayan Smith’in okula yeni gelmiş bir öğrenciye yaklaşımını irdeleyin.
- İmrenilesi evi, eşyası, anne ve babasının her gün sabahtan geç saatlere kadar fabrikada çalışmak zorunda olmaları Merry’nin yaşam koşulları hakkında ne gibi ipuçları veriyor? Başına buyruk bir yönü olmasına rağmen neden Merry de Profesör’ün isteklerini sorgulamadan uyguluyor?
- Profesör Potkettle plastiğin her yerde bulunmasını hangi nedenlere bağlıyor? Bu nedenlerde doğruluk payı var mı?
- Annesiyle babasının tutum ve davranışları okulda “farklılığının” göze batmaması için çabalayan Ophelia’yı nasıl etkiliyor? Ma, Ar ve Ophelia arasındaki ilişkide yeterince empati var mı? Örnekler üzerinden açıklayın.
- Olaylara verdiği tepkileri gözeterek Bottom ailesinde Ophelia’nın yeri ve değerini açıklayın. Kişilik özelliklerinde hangi nitelikler dikkati çekiyor? Bu nitelikler sizce yaşıyla uyumlu mu?
- Ma ve Ar’ın Panteknikon’a yapılanları, etraflarında olan biteni etraflıca düşünmemesi, sorunların kökenini araştırmaması nasıl açıklanır? Ophelia’nın gördükleri ya da fark ettikleri nasıl oluyor da onların gözünden kaçıyor?
- Plastik fabrikasından nehre dökülen artan plastiklerin denize ulaşması sonucu deniz canlılarını yok ediyor olması neden kasabalıları rahatsız etmiyor? Sonuçta girebilecekleri bir deniz, yiyebilecekleri balık kalmaması yaşamlarını etkilemiyor mu?
- Fabrika sürekli plastik atık üretirken plastik çöpleri toplamaya çalışan Seal’in kişisel çabası ne işe yarar? Benzer biçimde, çoğunluğun çöpünü sokağa attığı bir ortamda sizin atmamanız bir fark yaratır mı?
- Profesörün dünyayı plastik insanlarıyla doldurma hedefi ona ne sağlayacak: Para, güç, mutluluk, tatmin? Gerçek hayatta ekolojik dengeleri bozacak deneyler yapan kişiler ya da kurumlar var mı, neler yapıyorlar?
- Profesörün kendi yarattığı plastiğinin onu hapsetmesine bakıldığında, teknolojik ilerlemeler gerçek dünyada insan türü için hangi riskleri içeriyor? Mesela sizce gerçekte de insanın yapay zekânın esiri olması tehlikesi var mı?
- Profesörün, “Dâhiler bile hata yapar,” ifadesinin tarihteki örnekleri neler?
- Sizce gerçek dünyada plastikten yürüyen, konuşan, düşünen bir insan üretmek mümkün olabilir mi? Romandaki fabrika ve insan kopyalama deneyi gerçekleşebilir mi?
- Sizce tüm zorluklara rağmen Ophelia ailesiyle mutlu mu? Ma ve Ar’a güvendiği söylenebilir mi? Zor koşullarda yaşamasına rağmen hiç yakınmaması nasıl açıklanmalı?
Yaratıcı Etkinlikler
Çalışmaların çoğu online / çevrimiçi ortamda, ekran başında da gerçekleştirilebilir.
- Proje: Herkes evde, okulda, araçta, mahallede plastikten yapılmış ya da plastik parçalar içeren “şeylere” dair kendi listesini yapsın. Listeleri yaparken özellikle plastik olduğu fark edilmeyenlere yer verilmesi yararlı olacaktır. Bütün listeler sınıfça taranarak “Plastik Yaşamlar” başlıklı bir ortak liste oluşturulsun. Listedeki “şeylerin” hangilerinin aslında plastikten yapılmayabileceği, ya da plastik içermeyebileceği tartışılarak, “şeyin” karşısına alternatifi yazılsın. Alternatifin neden kullanılmadığı ya da az kullanıldığı sorgulansın. Sonuçta “Plastik Kader Değil” benzeri bir başlıkla liste ve alternatifler sınıfın araştırma projesi olarak okulun yayın organında paylaşılsın; velilere de duyurulsun.
- Tartışma: İnsanlar arasında hangi bakımlardan ve ne tür farklılıklar var? Bu farklılıklar ne yarar sağlar ya da ne tür zorluklar yaratır? Farklılıkların olumlu ve olumsuz kabul edildiği durumlar, ortamlar ya da yerler neler? Bu ve benzeri soruların yanıtlarıyla birlikte “farklılıklar” konusunu somut örnekler üzerinden tartışın. İnsanların farklılıklara neden hoş görüsüz olduklarını sınıfça irdeleyin. Farklılıkların insanları ayrıştırmasının yarattığı sorunları ve bu ayrıştırma eğiliminin önlenmesi için yapılması gerekenleri listeleyin. Konuyla ilgili bir sonuç bildirisi hazırlayıp yaygınlaştırın. (Mümkünse bu tartışmaya velilerin de katılmasını sağlayın.)
- Albüm: Sınıfça her yönüyle Shakespeare’i araştırın. Edebiyat tarihinde neden çok özel bir yeri olduğunu, yaşadığı dönemi ve dönemindeki konumunu, eserlerini, üslubunu, tiyatrosunu, konuları yorumlayışını etraflıca irdeleyin. Yazılar, çizimler, görsellerle kapsamlı bir albüm hazırlayın. Bu Shakespeare tanıtımını, “Shakespeare Olmak” başlığıyla ve Shakespeare’in ünlü repliklerini de ekleyerek yaygınlaştırın.
- Canlandırma: Öğrenciler 4 kişilik gruplara ayrılsın. Her grup isimleri, “Ophelia, Kleopatra, Cressida, Cordelia, Goneril, Hippolyta, Portia, Perdita, Juliet Bottom” olan karakterlerin yer aldığı Shakespeare oyunlarından seçtikleri kısa bir bölümü dramatize etsin. Yaratıcı köstüm ve dekorlarla sahnelenecek bölümlerin videoları çekilerek okul yayınlarında dizi halinde paylaşılsın.
- Sunum: Öğrenciler 3 kişilik gruplara ayrılsın. Gruplar, Günışığı Kitaplığı’nın yayımlandığı “bilimkurgu” türündeki romanlardan birini seçip tanıtmak için birer sunum hazırlasın. Sunumlar paylaşıldıktan sonra bu tür romanlardaki ortak ya da benzer özellikler saptansın. Grupların ilgili kitapları gunisigikitapligi.com seçmeleri için öğretmen yol gösterici olabilir.
- Çalıştay: Öğrenciler gruplara ayrılsın. Her grup, fabrika-üretim-hava kirliliği üçlemesinin insan türüne zarar vermeyecek biçimde nasıl ele alınması gerektiğini, mevcut sorunların çözümünü, bu konuda yönetimlere, bireylere, sivil toplum kuruluşlarına (STK’lar) ve uluslararası kurum ve kuruluşlara düşen görevleri gezegenin sürdürülebilirliğini düşünerek çalışsın. Grupların görüş ve önerileri tartışıldıktan sonra ortak bir sonuç bildirgesi hazırlanılarak okul ortamında duyurulsun. Bireysel ve sınıf bazında yapılabilecekler için bir eylem planı oluşturulsun ve uygulamaya başlansın.
- Röportaj: Öğrenciler ikili gruplanarak plastik kullanımı ve plastik atıklarla ilgili okul çevresinde ve mahallelerinde gönüllü kişilerle röportaj yapsın ve videoya kaydetsin. Konuşmacılara yöneltilebilecek sorular: Evinizde plastikten yapılmış neler var? Plastik şişedeki suyu mu cam şişedekini mi satın alıyorsunuz? Plastik atıklarınızı ne yapıyorsunuz? Plastik eşyanın sağlığa zararlı olabileceği bilinmesine rağmen neden satın alınıyor? Sizce ülkeler plastik atıklarını ne yapıyor? Bir ülke kendi plastik atıklarını bizim ülkemize yığmak istese onay verir misiniz?.. Bu ve benzeri yaratıcı sorularla gerçekleştirdiğiniz röportajların videolarını izledikten sonra yanıtları ayrıştırın ve bulunduğunuz çevrede yaşayanların plastik bilinciyle ilgili bir rapor düzenleyin; ilginç video bölümleriyle birlikte sosyal medyada paylaşın.
- Söyleşi: Mümkünse ulaşabildiğiniz bir tiyatro/sahne oyuncusunu sınıfa davet edin. Bir oyunun sahneye nasıl hazırlandığını, rol dağılımını, prova sürecini, temsil heyecanını, turnelerde yaşananları ve özel olarak da Shakespeare oyunlarının farkını, Shakespeare oyunculuğunun ilkelerini anlatmasını isteyin. Herkese aklına takılanları sorma fırsatı sunan bu sohbet, tiyatronun mutfağındaki gerçekleri ve Shakespeare tiyatrosunun farklılığını kavramak için olanak yaratsın.
- Atölye: “Ekoloji” kavramını çalışmak üzere herkes birbirini görebilecek şekilde yerleşsin. Önce her öğrenci küçük kâğıtlara bu kavramla ilgili üstünde düşünülmesini istediği soruları yazsın. Örnek: Ekoloji ne demek, neleri kapsıyor, insanlar ekolojiden ne anlıyor, ekolojik denge kavramı ne anlama geliyor, neler bu dengeyi bozar, doğa-ekoloji-insan üçlemesi hangi ilkeleri içermeli, ülkelerin algısı ne, bireylere ne gibi sorumluluklar düşüyor vb. Sonrasında kâğıtlardaki sorular ele alınarak her biri topluca tartışılsın. Bir moderatör yönetiminde gerçekleştirilecek bu atölyenin sonunda paylaşılan görüşler derlensin.