Oralı Olmamak
Köprü Kitaplar
Murat Yalçın
Köprü Kitaplar (10 yaş ve üstü) • Roman • 116 sayfa
Önerilen sınıflar: 6. Sınıf • 7. Sınıf • 8. Sınıf
SANAT • SAĞLIK • DUYGULAR • İLETİŞİM • KİŞİSEL GELİŞİM
iletişim • ebeveyn kaybı • anılar • okul yaşamı • cesaret • günlük tutmak • tiyatro • dayanışma • edebiyat • aile • suç-ceza • engelli yaşamı
Kitap Hakkında
Çağdaş edebiyatımızın Yunus Nadi Öykü Ödülü sahibi yazarı Murat Yalçın'ın, ilk gençlik romanını Köprü Kitaplar koleksiyonu için yazdı. Yitirilmiş bir babanın anılarıyla yaşamını sürdüren bir ailenin geçmişten bugüne öyküsünü, acı tatlı yaşanmışlıkları, ironiyle derinleşen zarif üslubuyla dillendiren yazar, okuru duygu dolu anılarla, özlemle ve yarın umuduyla sarmalıyor. Roman, engelli annenin, erken yaşta büyümek zorunda kalan ablanın ve liseli kardeşin iç çatışmalarını, birbirlerine kol kanat gerişlerini ustalıkla işliyor. Farklı okuma deneyimleri sunarak gençleri edebiyatla buluşturmayı amaçlayan, editörlüğünü Semih Gümüş’ün üstlendiği ve Müren Beykan'ın yayına hazırladığı, 2010 Memet Fuat Yayıncılık Ödülü ile taçlanan Köprü Kitaplar koleksiyonun 22. kitabı, her yaştan okuyucu için.
Sarp ve ablasının yaşamı, babalarını kaybettikleri, annelerinin felçli kaldığı kazadan sonra değişmiş, ancak sevgi ve sabırla sağlam tutunmayı başarmışlardır. Tiyatroyu da, dambıllarla haşır neşir olmayı da seven Sarp’ın dünyasını, amcası Ersel ve arkadaşı Gülin zenginleştirir. Ama bir gün okul müdüründen gelen telefon, dengeleri altüst eder, gözler delikanlıya çevrilir. Sarp’sa babasının eski ses kaydını dinlemektedir…
- İlk bölümlerde Sarp ve Pelin’in iletişiminde dikkatinizi neler çekti? İki kardeşin fotoğrafçı ve muhallebici macerasında, günümüz dükkânlarından farklı olan hangi ilginç ayrıntıları fark ettiniz?
- Anne Aysun karakteri için neler söylenebilir? Engelli oluşunun okurda ne tür duygular uyandırdığını düşünüyorsunuz? Nedenlerini açıklayarak tartışın.
- Ersel Amca nasıl biri? Birlikte tiyatroya gittiklerinde Sarp’la aralarında geçen konuşmalar amca-yeğen ilişkisi için hangi ipuçlarını veriyor?
- Aile ve arkadaş çevresi, Sarp’ın tarih-gün eşleme yeteneğine nasıl tepki veriyor? Farklılıkları “teşhir etme” eğilimi gerçek yaşamda hangi örneklerle karşınıza çıkıyor? İnsanlar bu teşhirden nasıl bir tatmin ya da yarar umuyorlar?
- Pelin’in Buğra’yla, Sarp’ın Gülin’le ilişkisinde aksayan ya da eksik olan bir şeyler mi var? Buğra “ikinci sınıf aşk” sözüyle ne kastediyor olabilir?
- Babasının yokluğuna, annesinin engelli oluşuna rağmen Sarp’ın aile ilişkilerinde şanslı olduğu düşünülebilir mi? Aile bireyleri arasında Cemal’in anılarının canlı tutulması sizce sağlıklı bir tutum mu; ilişkilere nasıl yansıyor?
- Öğretmenlerin ve müdürün okulda yaşanan sorun karşısındaki tutumunu irdelediğinizde olumlu-olumsuz hangi ayrıntıları fark ediyorsunuz? Ceza için ne düşünüyorsunuz? Amca Ersel’in tepkisizliği üzerine neler düşündünüz?
- İşlemediği suçun cezasına katlanan Sarp neden Gülin’le yüzleşmiyor? Gülin’in buna değmeyeceğini mi düşündü, yoksa yapısı gereği mi?
- 84-92. sayfalar arasında Aysun ve Sarp’ın yaptığı konuşmayı anne-oğul iletişimi yönünden inceleyin. Aysun’un okuldaki olaya bakışında, geleneksel anne modeliyle örtüşen ya da ayrışan noktalar neler?
- Okumaktan sıkıldığını söyleyen, Harry Potter bile okumayan Sarp’a, annesi okumak üzerine neler söylüyor? Bu konuda sizin görüşünüz ne?
- Ölmüş baba/koca/kardeş karakteri romana neler katıyor? Kahramanların duygu dünyasına nasıl yansıyor? Cemal’le anılar sık sık konuşulsa ve yokluğunun ağırlığı hissedilse de hikâyenin ağıta dönüşmemesini sağlayan sizce nedir?
- 108-116. sayfalarda anlatılan, Sarplar’ın evinde gerçek suçlunun itiraf edildiği buluşmada konuya verdikleri tepkilere bakarak katılanların her birinin karakter özellikleri için neler söylenebilir?
- Roman boyunca öne çıkan duygular neler? Bu duyguları en iyi yansıtan olay ve davranışlar hangileri?
- Kitabı bitirdikten sonra, girişteki sunuş bölümünde Semih Gümüş’ün kitap ve yazar hakkında yazdıkları için neler söylersiniz?
Yaratıcı Etkinlikler
- Tartışma: Romanı tarayarak kitabın ismini de oluşturan “oralı olmama” tutumunun, hangi karakterlerde hangi durumlarda sergilendiğini ortaya çıkarın. Eğer “oralı olunsa” her durum için ayrı ayrı ortaya çıkacak sonuçları karşılaştırın.
- Araştırma: Öğrenciler 3 gruba ayrılsın. Her grup, romandaki okul müdürünün ya da rehber öğretmenin olayla ilgili aslında nasıl bir soruşturma yürütmesi gerektiğini düşünsün. Soruşturmanın aşamalarını ve ulaşılan muhtemel sonuçları hesaplayarak tutulacak yolu belirlesin. Olayı bir dedektif gibi soruşturarak doğruları ortaya çıkaran her grubun sözcüsü araştırmalarında izledikleri yolu sınıfla paylaşsın.
- Afiş: Öğrenciler 3 kişilik gruplara ayrılsın. Her grup kitabın ruhunu en iyi anlatan sloganı düşünsün. Sloganı da kullanarak kitap için bir afiş tasarımı yapsın. Üretilen afişler “Oralı Olmamak” köşesinde sergilensin ve en iyi 3 afiş öğrenci jürisi tarafından belirlensin.
- Canlandırma: Öğrenciler 5 kişilik gruplara ayrılsın. Her grup, olayın ardından okula çağrılan Ersel’in toplantıda sergilediği, konuyu hayatından çıkarma tutumundan başka nasıl tepki verebileceğini dramatize etsin. Grupların canlandırmalarında seçecekleri yolun ne gibi sonuçlar vereceği irdelensin.
- Film: Romanda atıfta bulunulan “Pal Sokağı Çocukları” filmini izleyin. Sarp’ın kendini yerine koyduğu Nemecsek karakteriyle aralarındaki benzerlikleri irdeleyin.
- Örnekleme: Herkes bir hafta boyunca Aysun’un yaptığı gibi günlük tutsun. Örnekleme/deneme süresi sonunda günlük tutmanın zevkli ve zor yönlerini listelesin. Süre sonunda isteyenler günlüklerinden parçalar okuyabilirler. Herkes günlük tutmanın, geçen bir haftaya olumlu ya da olumsuz neler kattığını, yazarken neler düşündürdüğünü/hissettirdiğini açıklasın. Örneğin, acaba günlük tutmak, farkındalığı arttırmak için yararlı bir yöntem olabilir mi?
- Sunum: Kitapta olduğu gibi, “Anne Frank’ın Hatıra Defteri”, Jean Paul Sartre’ın “Bulantı”, Nikolay Gogol’ün “Bir Delinin Hatıra Defteri” ve Andre Gide’in “Pastoral Senfoni” adlı kitapları gibi günlük formatında yazılmış edebiyat eserlerini araştırın. Kitapları öğrencilere gruplar halinde paylaştırarak bu eserleri okuyup tanıtmak için birer sunum hazırlamalarını sağlayın. Her eserin ne zaman, kimin tarafından, nasıl bir dönemde yazıldığı, önemi, içeriği, dili, üslubu gibi ayrıntıların yer aldığı sunumlar konunun meraklılarına rehber olsun.
- Sosyal Sorumluluk Projesi: Herkes, kitaba adını veren tutumun yaşamdaki örneklerini düşünsün. Hangi önemli konulara/durumlara “oralı olunmuyor”? Bu tutum hangi sonuçlara yol açıyor? Sorumlu vatandaş, vicdanlı insan olarak bu durumlarda nasıl “oralı olunabilir”, ne yapılabilir? Herkes verdiği örnekleri bu sorular ışığında çalışsın. Önemli konularda “oralı olmama”yla ilgili farkındalık yaratılsın ve doğru yaklaşımın nasıl olması gerektiği tartışılsın. Yaşamdan örnekler, “Oralıyız!” başlığıyla listelenerek sınıf koridorunda sergilensin
- Yazma: Herkes “Bazen göründüğü gibi değildir her şey…” cümlesiyle başlayan kısa bir öykü yazsın. Rumuzla yazılan bu öyküler okunurken öğrenciler her birine 1-5 arası puan versin. En yüksek puanları toplayan 3 öykü varsa okulun ya da sınıfın sosyal medya hesaplarında yayımlansın.