Leb Demeden Leblebi

Hacer Kılcıoğlu

Çocuk Kitaplar (8-12 yaş) • Roman • 144 sayfa
Önerilen sınıflar: 4. Sınıf • 5. Sınıf • 6. Sınıf
GELENEKLER • DUYGULAR • SOSYAL İLİŞKİLER • OYUNLAR
nesillerarası iletişim • İzmir • farklılıklar • kasaba yaşamı • yolculuk • deyişler • hikâye anlatıcılığı • zaman • arkadaşlık • çocukluk • hayvanlar • oyun • tren • yazmak • nostalji

 PDF İndir  DOC İndir  Yazdır 

Tartışma Konuları   |   Yaratıcı Etkinlikler

Esprili ve duygu yüklü diliyle sevilen Hacer Kılcıoğlu, okurunu adeta zamanda yolculuğa çıkarıyor. Yakın komşuluk ilişkilerinin yaşandığı, gazoz şişeleriyle, fotoğraf albümleriyle, bahçe oyunlarıyla, haylazlıklarla dolu, teknolojiden uzak yılları hatırlatıyor. Toplumsal yaşamımızın kültürel değerleri üzerine gülümseterek düşündürüyor.

Duru, gözünü açtığında kendini, bahçeli, iki katlı evlerle çevrili, tanımadığı bir kasabada bulur. Karşısına daldan dala atlayarak soluksuz konuşan, cepleri leblebi dolu yaşıtı Jale çıkınca, mecburen onun peşine takılır. Laklak leyleklerin gölgesinde, kayıp horoz Pataros’un peşinde, buzcu dükkânından tren garına, pişi ziyafetinden postanede telefon bağlatmaya uzanan macerada bilmediği sözcükler ve kendi yaşamından çok farklı anılar toplamaya başlar. Duru, hiç tanımadığı bu eski kasabaya nasıl ve neden geldiğini çözebilecek midir?..

1. Siz de romanın kahramanı gibi tanımadığınız bir yerde gözünüzü açsanız, nasıl hissedersiniz? Böyle bir durumda sizce yapılacak en mantıklı davranışlar neler olur?
2. Jale nasıl bir kişilik? Duru’yla konuşmalarında ya da çevresindekilerle ilişkilerinde hangi farklılıklar dikkat çekiyor? Onu en iyi tanımlayan iki sözcük ne olabilir?
3. Kitabın yazarına ait dış ses kurguya neler katıyor; okurun algısını nasıl etkiliyor? İlahi bir ses ya da görüntüyle akışa dışardan katılan bu türden fantastik öğelerin olduğu roman ya da film hatırlıyor musunuz?
4. Jale’den kasaba yaşamına dair öğrendiklerimizden en çok dikkatinizi çekenler neler? Jale ve kasabalıların doğayla, hayvanlarla ilişkileri hakkında neler söylenebilir? İlçe sakinleri arasındaki dayanışma ve güveni günümüzdekilerle karşılaştırın.
5. Jale’nin özellikle He Nene ve Nisa Nene ile ilişkileri o dönemdeki nesillerarası iletişim hakkında ne tür ipuçları veriyor?
6. Kasabada çocuk olmak mı, kentte çocuk olmak mı daha eğlenceli, renkli ve geliştirici? Her iki yerleşimin sunduğu olanakları tartarak, örneklerle açıklayın.
7. Duru, Jale’nin yaşam biçimiyle kendisi arasında ne gibi farklar görüyor? Hangi örneklere dayanarak, o zamanlar birçok şeyin “kıymetinin” bilindiğini anlıyor?
8. Duru’nun kişilik özellikleri neler? Sizce bir hikâye anlatıcısı hangi niteliklere sahip olmalı?
9. Horoz güreşi, deve güreşi ya da İspanya’daki gibi boğa güreşinin, kısaca hayvanları dövüştürmenin mantığı nedir? Hayvanların acı çektiğini izlemek zevk olabilir mi? Romanda polisin bu ölümcül oyunlarla ilgilenmediği anlaşılıyor; sizce neden?
10. Okur, Jale’nin zamanında postanenin işlevi ve telefon iletişimine dair neler fark ediyor? Haberleşmenin bu kadar zor olması sizce ne gibi durumlara yol açabilir? Günümüzde haberleşmenin ve iletişimin kolay olmasının olumsuz yönleri olabilir mi?
11. Okur, Jale’nin yaşadığı 1960’lı yılların Türkiye’sine dair ne gibi toplumsal ve sosyal gerçeklerle ilgili fikir ediniyor? Tüm bu farklılıklar iki çocuğun ilişkisini nasıl etkiliyor?
12. Jale ve anneannesi gerçekte kim, Duru’yla ilişkileri ne?
13. Jale neye dayanarak anneannesinin kaza geçirmiş, kaybolmuş ya da trene yetişememiş olabileceğini değil de kaçırılmış olduğunu düşünüyor? Jale’nin, anneannesinin kaybolması düşüncesine verdiği tepki sizce abartılı olabilir mi?
14. Romanda hangi oyunlardan söz ediliyor? Oyunların ortak özelliği ne? Bu oyunlar günümüzde hâlâ oynanıyor mu? Siz hangilerini biliyorsunuz?

Yukarı

• Yazma: Bir roman kahramanı olsanız, hangi romanda yer almak istersiniz? Herkes bu sorunun yanıtını vermek üzere içinde yer almak isteyebileceği bir hikâye hayal etsin. Hangi hikâyede, hangi karakter olmak istediğini nedenleriyle birlikte açıklasın. “Ben X’in, XX isimli romanındaki/hikâyesindeki ..… karakteri olmak isterdim çünkü…” kalıbıyla bir hayal kurup yazsın. Yazıları sınıfta okuyun. Bakalım, kimlerin hayali benzeşecek, kimler aynı hikâyenin kişisi olmayı isteyecek?
• Sergi: Öğrenciler 2 kişilik gruplara ayrılsın. Her grup Duru’nun, Senem’in üvey annesinin oğlunun başındaki tabureyi çıkarttırmak için marangoza gitmesini hikâye etmesi gibi, romanda ilginç bulduğu bir bölümü ya da olayı hikâye biçiminde köpürterek yazsın ve bu hikâyeyi resimlesin. Bakalım, hayal güçleri nasıl çalışacak, ortaya nasıl manzaralar çıkacak? Bütün resimli hikâyeler, “Leb Demeden Leblebi Sergisi”nde sergilensin.
• Bulmaca: Jale, Duru’nun söylediği bazı kelime ve kavramları anlamıyor, Duru da Jale’nin bazı deyişlerine yabancı. Romanı tarayarak Jale’nin anlamadığı kelime ve kavramları, Duru’nun yabancı olduğu deyişleri listeleyin; her birini küçük kâğıtlara yazarak, katlayıp bir kutuya doldurun. Herkes bu kutudan bir kâğıt çeksin. Kâğıtta yazanı söylemeden, Duru’nun yerine geçerek Jale’ye ya da Jale’nin yerine geçerek Duru’ya kâğıttaki kavramı, deyişi, kelimeyi sadece beden dili kullanarak anlatsın. 45 saniye içinde anlatılanı bulamayan elensin. Anlatan da eksi puan alsın. Turlar sonunda elenmeyen ve eksi puan almamış olanlar “İfade Ustaları” kurdelesi taksın.
• Pano: İki çocuğun yaşadığı dönem birbirinden çok farklı. Kitaptaki örneklerden yararlanarak, bu farklılıkları sergilemek üzere büyük bir dijital pano hazırlayın. Duru’nun yaşadığı günümüz Türkiye’sinin gerçeklerini, Jale’nin yaşadığı 1960’lı yılların Türkiye’sindeki toplumsal, teknolojik ve sosyal eşleri ya da benzerleriyle karşılaştırın. Fotoğraf, haber, video, yazı, karikatür gibi görsellerle oluşturulacak pano, “Nostaljik Türkiye” başlığıyla ülkenin yakın tarihinin özetini sunacak biçimde yaygınlaştırılsın.
• Oyun: Sınıfça Jale’nin dayısının oğlu Mehmet’le oynadığı “Şans Kader Kısmet” oyununu deneyin. Her öğrenci küçük bir kâğıda diğerlerine göstermeden, yaratıcı bir görev yazıp katlasın. Örnek: Horoz gibi yürü / Germencik’te en çok yetişen iki ürünü söyle / İstasyonun gişesindeki İbrahim Amca gibi otur / Leylek gibi öt / Pişi nedir; malzemelerini say / Japonya’nın üç kentini söyle / Yüksek sesle kahkaha at / Üç arkadaşına iltifat et / Son iki günde yaptığın ya da söylediğin kötü bir şeyi itiraf et vb. Herkes için sürpriz olacak görevler yerine getirilirken videoya çekin. Videoyu hep birlikte izledikten sonra törenle silin.
• Araştırma: Romanda geçen Tenten başta olmak üzere 1960’lar, 1970’ler ve 1980’lerde her yaştan okurun merakla okuduğu çizgi romanları araştırın. Önce kitapları sınıfça saptayıp listeleyin. Sonrasında 3-4 kişilik gruplara ayrılan öğrenciler bu listeden seçtikleri (çekilişle de belirlenebilir) çizgi romanı, çizeri, dönemi, temel özellikleri, karakterleri, temaları vb. unsurlarını anlatmak üzere araştırsın. Paylaşılan araştırma sonuçlarıyla eski yıllardaki resimli roman algısını tartışın ve bu romanları günümüzün çizgi romanlarıyla karşılaştırın.
• Gösteri: Romanın geçtiği Ege yöresine ait şarkı ve türkülerden bir konser hazırlayın. Türkülerin sözlerini inceleyin ve hayal gücünüzü, yaratıcılığınızı kullanarak türkülere hikâyeler yazın. Müzik öğretmenleriyle işbirliği yapılarak gerçekleştirilecek bu konserde hikâyelerini anlatarak türküleri seslendirin. Parçaların hikâyelerine uygun küçük aksesuarlar kullanarak etkinliği renklendirin. Bütün okulun ve velilerin izleyebileceği bir gösteri haline dönüştürün.
• Karikatür: Herkes romandaki karakterlerden istediği birinin karikatürünü yapsın. Karikatürlerde kişinin en dikkat çeken özellikleri vurgulansın. Örnek: Jale’nin cepleri, şiş yanağı ve horozu, yediği incirler, kahkahası; Duru’nun hayret ifadesi ve giysileri; He Nene’nin kedisi ve gözlüğü; Mübeccel Abla’nın pişileri vb. Renkli ya da siyah beyaz çalışılacak karikatürlerle “Leb Demeden Leblebi – Karakterler Sergisi“ açın.

Yukarı