Kısa Pantolonlu Sevda
Nihat Ziyalan
Kitap Hakkında
Çağdaş edebiyatımızın ustalarından, şair Nihat Ziyalan, çocukluk yıllarından kesitleri gülümseten öyküler halinde aktarıyor. 2. Dünya Savaşı’nın neden olduğu korku ve güvensizlik ortamında, Adana’nın yoksul mahallesinde büyüyen bir çocuğun yaşamını, onun gözünden ve dilinden sunuyor okura. Savaşın yarattığı gerginliği ve kaygıyı yetişkinlerin cephesinden de, duru çocuk algısından da ustalıkla yansıtan 7 öykü, yöresel sözcük ve vurgularla derinleşen anlatımıyla, çocukları edebiyatla buluşturacak nitelikte.
Kitapta yer alan yedi öykü: Yılın Sünnet Düğünü, Kısa Pantolonlu Sevda, Ayçelen, Yılanlı Kale, Sabahleyin de Böyle Tökezlenerek Yürümüştüm, Aferin Alacakmışçasına Koşa Koşa Giden Bir Su, Bugün Arife Yarın Bayram.
- “Yılın Sünnet Düğünü” adlı öyküde geçen “ding” ne demek; “dingin avlusu” nasıl bir yer? Öyküde anlatılan yöreye ve yaşam kültürüne ait neler öğreniyoruz?
- Toplu sünnet töreni, yörenin ve dönemin aile ve komşuluk ilişkileriyle ilgili hangi bilgileri veriyor?
- “Kısa Pantolonlu Sevda” adlı öyküde pantolon neyi simgeliyor? Pantolon giymek, psikolojisi ve ilişkileri açısından çocuğa neler katıyor? Bir pantolona bu kadar değer ve anlam yüklenmesini yorumlayınız.
- Dingin Avlusu’nda yemek pişirme ritüeli nasıl anlatılmış? Onca yoksulluğa rağmen, mangal yakmayan hanelere nasıl destek olunuyor? Sizin gözlemlediğiniz komşuluk ilişkilerinizle benzerlik var mı?
- “Ayçelen” adlı öyküde, doğrudan katılmadığımız halde 2. Dünya Savaşı’nın Adana’nın küçük bir köşesinde bile ne tür etkileri olduğunu öğreniyoruz?
- Sizce Ayçelen’in saç kesme girişiminin altında nasıl bir eğilim var? Ayçelen karakteri için neler söylenebilir?
- Dingin Avlusu’nda yaşanan bir yılbaşı akşamından aklınızda neler yer etti? Tek bir patatesin, mangalda kızartılan bayat ekmek parçasının bile altın değerinde olmasını nasıl yorumlarsınız?
- “Yılanlı Kale” adlı öyküde baba-oğul ilişkisiyle ilgili hangi ayrıntılar öne çıkıyor? Bu öyküde yazarın kokulara farklı bir önem verdiğini görüyoruz; hangi kokular, nasıl anlatılmış?
- “Sabahleyin de Böyle Tökezlenerek Yürümüştüm” adlı öyküde okul için hangi hazırlıklar yapılıyor? Kızılay’ın toplumsal işlevi için neler öğreniyoruz? İlk gün okul yoluna düşüldüğünde neler yaşanıyor? Günümüzde okula başlayan bir çocuğun ilk gün yaşadıklarıyla benzer mi?
- Bu öyküde o dönem Adana’sındaki bir okul ve öğretmenleriyle ilgili neler öğreniyoruz? Öğrencilerin babaları neden askerde? Geride kalan kadınlar yaşamı nasıl göğüslüyor; bu süreç çocuklara nasıl yansıyor?
- “Aferin Alacakmışçasına Koşa Koşa Giden Bir Su” benzetmesi size neler düşündürüyor? Bu öyküde yazarın çocukluğunda okulla olan ilişkisi nasıl anlatılmış? Okulu sevmediğinden mi yoksa ırmağı sevdiğinden mi okulu kırmak istiyor?
- “Bugün Arife Yarın Bayram” adlı öyküde yazar kunduraya kavuşma sürecini nasıl anlatıyor? Bayram arifesinde hangi hazırlıklar yapılıyor?
- Kardeşlerinin büyüğü olarak yazar, bayram sabahı neler deneyimliyor? Sizin bayram sabahlarında yaşadıklarınızla benzerlikler var mı?
- İlk kez takım elbise sahibi olmasının ve topladığı bütün harçlığı bayram yerinde harcamasının yazar için nasıl bir anlamı var?
- Kitaptaki 7 öyküde yazarın aile ilişkilerinde en dikkatinizi çeken unsurlar ya da davranış biçimleri neler; neden?
Yaratıcı Etkinlikler
Çalışmaların çoğu online / çevrimiçi ortamda, ekran başında da gerçekleştirilebilir.
- Resimleme: Herkes öykülerden zihninde canlandırdığı biçimiyle “Dingin Avlusu”nun resmini yapsın.
- Sunum: Öğrenciler 7 gruba ayrılsın. Her grup kitaptaki 7 öyküden birini seçsin; konu, sözcük dağarcığı, karakterler, olay-duygu örgüsü ve söylemi yönünden analizini yapsın. Sonuçlarını sunum halinde diğer gruplarla paylaşsın ve soruları yanıtlasın.
- Tartışma: Sanata ve gazete haberlerine konu olduğu biçimiyle büyük ve kozmopolit kentlerdeki komşuluk ilişkilerini, kendi deneyimlerinizi de katarak küçük ve orta halli yerleşimlerdeki ilişkilerle karşılaştırın. İki kültürün benzerlik ve farklılıkları neler? Farklılıklar gençlerin yaşamına nasıl yansıyor? Araştırıp karşılaştırın.
- Örnekleme: Öykülerin geçtiği yoksulluğun simgesi “Dingin Avlusu”nun günümüzde benzerleri var mı? Koşulları ne; buralarda kimler yaşıyor? Savaş dönemi koşullarını bugünün koşullarıyla karşılaştırın. Aradan geçen 80 yılda neden bazılarının yaşamları değişmemiş, sorusunun yanıtını bulmaya çalışın.
- Gezi: Öğrenciler 5 gruba ayrılsın. Her grup tarihi, coğrafyası, ekonomisi, mutfağı, etnolojik özellikleri gibi Adana kentini 5 ayrı yönden inceleyen bir sunum hazırlasın. Görsellerle desteklenen sunumlar bu kentte sanal bir gezi yapın.
- Yazma: Herkes, öykülerde anlatıldığı gibi 2. Dünya Savaşı yıllarında ülkenin herhangi bir kentinde yaşasaydı, başından neler geçebileceğini hayal etsin ve yaşadıklarını anlatan kurmaca bir öykü yazsın. Rumuzla yazılan öyküler okunduğunda her birine 1-5 arası puan verilsin. En yüksek puanı toplayan 3 öykünün yazarlarına sembolik rozetler verilsin.
- Araştırma: Öğrenciler 3 gruba ayrılsın. Bir grup Adana yöresinin müziklerini, bir grup Adanalı edebiyat ustalarını, diğer bir grup da Adana kentini konu alan sinema yapıtlarını araştırsın ve bulgularını diğerleriyle paylaşsın.
- Karikatür: Herkes kitaptaki öykülerden istediği birini seçsin ve etkilendiği bir sahnesinin karikatürünü yapsın. O sahneyi seçme nedenini ve işleyiş biçimini anlatsın.
- Okuma: Bir ay süresince, Adana ve çevresinde doğup büyümüş başka edebiyat ustalarının çocuk ve gençlik kitaplarından okumalar yapın. Severek okuduklarınızı gerekçeleriyle birlikte arkadaşlarınızla paylaşın. Örnek: Osman Şahin, Katuna'da Dokuz Ay; Behçet Çelik, Çantasızlar Kampı ve Sınıfın Yenisi romanları…