Kardeş Mardeş Deme Bana!
Kaan Elbingil
Çocuk Kitaplar (8-12 yaş) • Roman • 144 sayfa
Önerilen sınıflar: 4. Sınıf • 5. Sınıf • 6. Sınıf
DUYGULAR • KÜLTÜRLER • ERDEMLER • İLETİŞİM • SOSYAL İLİŞKİLER
kardeşlik • aile • paylaşmak • esnaf • turizm • yazmak • sorumluluk • yalan • güven • taşınmak • ekonomik kriz • konser • yetiştirme yurdu • müzik • tiyatro
Kitap Hakkında
“Berk” dizisiyle sevilen yazar Kaan Elbingil ilk çocuk romanında, İstanbul’un eski dokusunda yaşayan, neşesi ve tasasıyla sevgi dolu bir aileyi anlatıyor. Paylaşmayı sevmeyen bir “tek çocuğun” ve ekonomik sıkıntılarla boğuşan ailesinin hayata tutunmasını, sürpriz bir konuğun dönüştürücü etkisini dillendiriyor. Her yaştan okura komik ve umut dolu bir okuma sunan roman, aile olmanın kan bağı gerektirmediğini, paylaşmanın ve dayanışmanın sihrini eğlenceli bir üslupla resmediyor.
Tek çocuk olmaktan memnun Salih Emre, yeni mahalleye ve okuluna alışmaya çalışır. Borçlardan bunalan ailesi, ona hem kardeş olsun hem de dil öğretsin diye, yabancı bir öğrenciyi evlerine davet eder. Çat pat Türkçe konuşan Hans'ın gelişi, Salih Emre'yi çileden çıkarır. Ancak, komşu kızı Elif'le sonunda konuşmayı başarması ve babasının çorbacı dükkânında işlerin beklenmedik biçimde yoluna girmesiyle, yaşamı değişmeye başlar. Ta ki bir gün evlerinin kapısı çalınana dek…
- Sizce öğretmen, Salih Emre’nin kitabın girişinde bir bölümü yer alan tatil ödevine, “ailesiyle görüşülmesine” notunu düşmekte haklı mı; ödevin alıntılanan bölümünde aileyle görüşmeyi gerektirecek ne var?
- Romanın başındaki “Yeni Hayatımız” başlıklı bölümde, Salih Emre’nin hangi duyguları okura yansıyor? Bu giriş bölümü Salih Emre karakteriyle ilgili neler düşündürüyor?
- Hans hakkındaki ilk izleniminiz ne? İlk andan itibaren bir Alman olarak yadırgadığınız yönleri var mı?
- Bir ablaya/abiye sahip olmak çocuğun evdeki konumunu nasıl etkiler? Ailesi, Hans’ı eve alarak Salih Emre’yi hizaya çekmek mi, şımarıklıklarından vaz geçirmek mi, ne istiyor olabilir?
- Annenin, Salih ve Hans’ı sürüklediği semt pazarında esnafın tutumu ve olaylar abartılmış olabilir mi? Bu deneyim, sizin gerçek hayattaki pazaryeri gözlemlerinizle hangi bakımlardan örtüşüyor?
- Salonda, vitrinin üstündeki heykelin kafasına düşmesini sağlayarak Hans’ın yaralanmasına neden olmak Salih Emre’nin kişiliğiyle ne kadar uyumlu? Şiddete meyilli biri izlenimi veriyor mu? Değilse bu davranışı nasıl açıklanır?
- Sultanahmet’te turistleri çorbacıya yönlendirmek, Elif’le tiyatroya gitmesi için Salih Emre’ye yardım etmek gibi davranışları, Hans’ın hangi kişilik özelliklerine işaret ediyor? Almancası hakkında ne düşünüyorsunuz?
- Münevver Hanım’ın, Hans ile Salih Emre’yi ilk günden karşılaştırmaya başlaması ikilinin arkadaşlığını nasıl etkiliyor? Okulda öğretmenlerin öğrencileri, evlerde ebeveynlerin kardeşleri bu tarzda karşılaştırma alışkanlığı sizce çocuklara neler hissettiriyor?
- Elif karakteri için neler söylenebilir? Tanışma ve yakınlaşma sürecinde Salih Emre oldukça pasif, hatta pısırık davranırken Elif’in cesaretinin kaynağı ne?
- Salih Emre’nin annesi Münevver Hanım’ın borçlar meselesini, yaşam kalitesinin düşmesi yerine ele güne rezil olmak biçiminde yorumlaması nasıl açıklanır? Bu bakış açısının gerçek hayattaki karşılığı ne? Neden?
- Mayışıklar konseri, Salih Emre’nin yaşamında hangi yönlerden dönüm noktası sayılabilir?
- Hans gittikten sonra Münevver Hanım’ın duruma ve komşulara verdiği tepkiler kişiliğiyle uyumsuz olabilir mi? Yazar bu noktada karakterin çizgisini mi değiştirmiş?
- Sungur karakterinin hikâyedeki yeri ne? Elindeki topla bütünleşmiş bu karakteri yazar neden hikâye boyunca ısrarla Salih’in karşısına çıkarıyor?
- Salih Emre ve babasının hayattaki duruşlarını, sorumluluk ve güven anlayışlarını karşılaştırın.
- Roman sizde nasıl bir tat bıraktı?
Yaratıcı Etkinlikler
Çalışmaların çoğu online / çevrimiçi ortamda, ekran başında da gerçekleştirilebilir.
- Mektup: Önce yazarın esprili anlatım dilini sınıfça tartışın. Derin meseleleri nasıl bir mizahla aktarmış; bu tarz, okurda ne gibi duygular uyandırıyor? Yazarın iyi bir gözlemci olduğunu nelerden anlıyoruz? Herkes romanı tarayarak en dikkatini çeken metafor, espri ya da ilginç gözlemleri saptasın. Sınıfça varılan sonuçları özetleyen bir mektup hazırlayarak Kaan Elbingil’e ulaştırılmak üzere Günışığı Kitaplığı’na gönderin.
- Münazara: Pek çok ailenin tersine Salih Emre’nin, babasının borç meselelerinden haberdar olduğu görülüyor. Öğrenciler iki büyük gruba ayrılsın. Sözcüleri aracılığıyla bir grup, “Maddi sorunlar ve harcamalar gibi konular anne-baba arasında kalmalı, çocuklara yansıtılmamalı,” görüşünü, diğer grupsa, “Maddi sorunlar ve harcamalar gibi konular ailenin tümüyle paylaşılmalı, çocuklardan gizlenmemeli,” görüşünü savunsun. Kanıt olarak, hem kitaptan hem de gerçek yaşamdan örneklerin kullanılacağı münazarada bakalım hangi görüş öne çıkacak?
- Fotoğraf: Öğrenciler gruplar halinde semt pazarına giderek, romandaki pazar esnafını çağrıştıracak anların fotoğraflarını çeksin. Fotoğraflar, fiziki ya da dijital olarak düzenlenecek “Kardeş Mardeş Deme Bana Albümü”nde sergilensin.
- Araştırma: Sınıfça, “koruyucu aile” ve “evlat edinme” kavramlarını araştırın. İkisi arasındaki farkları, başvuru koşullarını, sürecin nasıl işlediğini, yetiştirme yurtlarının konuya katkısını, bu kavramların çocuk sahibi olma konusundaki yeri ve önemini, ülkede ve dünyada nasıl algılandığını etraflıca inceleyin. İkinci aşamada, koruyucu aileye verilen ya da evlat edinilen çocukların karşılaştıkları sorunları ve psikolojilerini irdeleyin. Varılan sonuçları raporlayın.
- Tartışma: “Kardeşlik” kavramını çalışmak üzere herkes birbirini görebilecek şekilde yerleşsin. Önce her öğrenci küçük kâğıtlara bu kavramla ilgili üstünde düşünülmesini istediği soruları yazsın. (Örnek: Kime kardeş denir, kardeşlik için kan bağı şart mı, bu sözcük hangi duyguları çağrıştırır, kan bağı kardeşlik ilişkisine ne kazandırır, kardeşliğin el kitabı yazılsa hangi ilkeleri içerir, akrabalık-komşuluk-dostluk üçlemesinde kavramların ayrımı nasıl yapılmalı, kültürlerin kardeşlik algısı ne vb.) Sonrasında kâğıtlardaki sorular ele alınarak her biri topluca tartışılsın. Bir moderatör yönetiminde gerçekleştirilecek tartışma atölyesinin sonunda paylaşılan görüşler derlensin.
- Resimleme: Herkes çok yaratıcı ve özgür düşünerek, sevgi ya da güven (ya da ikisi birlikte) duygularını yansıtan resimler yapsın. Resimler okulda sergilenerek yorumlar ve değerlendirmeler alınsın. En beğenilen ya da en ilginç yorumları derleyen resimler okulun internet sitesine konsun.
- Sunum: Sınıfça, “kardeşlik” konusunda söylenmiş özlü sözleri ve atasözlerini listeleyin. Öğrenciler 3 kişilik gruplara ayrılsın. Her grup bu listeden seçtiği bir sözü anlatan/işleyen/çağrıştıran bir müzik parçasını, şiiri, romanı, resmi ya da fotoğrafı araştırsın ve kısa bir sunum formatında diğerleriyle paylaşsın. Bu kavramın sanat disiplinlerindeki yeri ve değeri örneklensin. Bu sunumların görsellerini “Kardeş Mardeş Deme Bana Albümü”nde sergileyin.
- Söyleşi: Bilgi almak ve sorularınızı yanıtlamak üzere, yetiştirme yurdundan ya da ilgili STK’ların birinden bir yetkili sınıfınıza davet edin. Ailesiz, evsiz, ihtiyaç sahibi çocuklar için neler yapıldığını, ne tür destekler verildiğini, sizlerin nasıl katkıda bulunabileceğinizi öğrenin.