Gizemli Anahtar
Andrew Clements
Çocuk Kitaplar (8-12 yaş) • Roman • 164 sayfa
Önerilen sınıflar: 4. Sınıf • 5. Sınıf • 6. Sınıf
ERDEMLER • DUYGULAR • SOSYAL İLİŞKİLER
okul yaşamı • baba-oğul • utanmak • ceza • önyargı • gerçekler • savaş • aile içi iletişim • dümen çevirmek • dayanışma • meslekler • saygı • sırlar
Kitap Hakkında
Bunun Adı Findel ile ülkemzide de sevilen çok ödüllü yazar Andrew Clements, bu kez önyargılar ve aile içi iletişim üzerine düşündürüyor. Okulunun bina görevlisi olan babasıyla aynı ortamda bulunmaktan utanç duyan bir çocuğun duygu ve düşünce dünyasını etkileyici bir kurguyla aktarıyor. Yazar, bir yandan okul kurumunun olumlu davranışa yöneltme yöntemlerini vurguluyor; diğer yandan da mesleklerin saygınlığı konusundaki önyargılarımıza ayna tutuyor. Roman, merak uyandırıcı olay örgüsüyle görünenin ardındakini keşfetmeye, çevremizdekileri sosyal konumları yerine insani nitelikleriyle değerlendirmeye davet ediyor.
Jack, yeni okul binasına taşınmaktan hiç memnun değildir. Çünkü bina görevlisi babasıyla aynı yerde olmayı utanç verici bulur. Okulda çılgınca bir pislik yaratmayı başarırsa, temizliğe koşacak babasından hıncını alabileceğini düşünür. Ama işler hiç de umduğu gibi gitmez. Üstelik, babasıyla ve geçmişle ilgili beklenmedik sırların kapısını araladığının da geç fark edecektir…
- Babalar, oğullarının kahramanı değil midir? Jack hangi konularda babasına benziyor; babası neden kahramanı değil?
- Romanın başında Jack’in babasına kurduğu sakızlı tuzak sizde nasıl bir duygu uyandırdı? Jack’in 2. sınıftayken, bazı arkadaşlarının mesleği için yaptığı yorumlar nedeniyle hademe babasından utanıyor olması, o yaşta bir çocuk için normal midir; düşünceniz nedir?
- Jack, sınıftaki kusmuğu temizlemesinden sonra babası ve kendisiyle alay eden Kirk ve Luke’a başka nasıl karşılık verebilirdi? Arkadaşları yerine öfkesini babasına yöneltmesi karakteri hakkında hangi ipuçlarını veriyor?
- Jack’e verilen, 3 hafta boyunca sürecek gün sonunda sıraları temizleme cezasını yerinde buluyor musunuz? Jack nasıl oluyor da sıraları temizleme cezasından da babasını sorumlu tutuyor?
- Jack’in babası John Rankin’in geçmişiyle ilgili neler öğreniyoruz? Geleceği parlak bir öğrenciyken okulu bırakıp er olarak savaşa gitmesi nasıl açıklanabilir?
- Sakız meselesini bildiren mektup eve geldiğinde ailesinin öfke göstermemesi Jack’i rahatlatacağına neden rahatsız ediyor? Sakız dümeninin babasına iş çıkartmaktan öte bir amacı olabilir mi?
- Jack’in kütüphanedeki masalardan temizlediği sakız miktarına bakıldığında, öğrencileri sağa sola sakız yapıştırmak gibi pis ve mikrop üretecek böyle bir davranışa iten gereksinim nasıl açıklanır? Bunu yapan birini görseniz onu uyarır mısınız? Uyarırsanız nasıl bir yöntem kullanırsınız?
- Jack’i, babasına benzemeyen yönlerini listelemeye yönelten gereksinim ne? Jack’in babası, kendi babası Dürüst Phil ile ilişkisinden oğlu için hangi dersleri çıkarmış?
- Temizleme cezası boyunca Jack’in Bay Ackerby ile ilgili görüşleri nasıl değişiyor? Bu değişimin nedeni ne; Bay Ackerby mi, Jack’in algısı mı? Açıklayın.
- Jack’in sıkıştığı tüneldeki davranışlarını analiz edin; bilinmezliklerle dolu havasız ve karanlık bir tünelde kapalı kalma gerçekliğinin üstesinden nasıl geliyor? Böyle bir yerde siz sıkışıp kalsanız ne yaparsınız?
- Buhar tünelindeki sürpriz ne? Hangi bağlantı bu sürprizi daha da ilginç kılıyor?
- Baba John’un hademe olması bilinçli bir seçim mi yoksa bir rastlantının çaresizlik sonucu kalıcı hale gelmesi mi? John’un kişiliğini düşünerek yanıtlayın.
Yaratıcı Etkinlikler
Çalışmaların çoğu online / çevrimiçi ortamda, ekran başında da gerçekleştirilebilir.
- Çalıştay: Öğrenciler 4-5 kişilik gruplara ayrılsın. Moda meraklısı Kirk ve uydusu Luke örneğinden yola çıkarak her grup kendi içinde önce, “Çocukların edindikleri değer yargılarında belirleyici etkenler nelerdir?” ve, “Doğru değerlerle yetişmeleri için neler yapılmalı?” sorularının yanıtlarını çalışsınlar. Sonrasında gruplar birbirlerine sonuçlarını aktararak tartışsın ve çalışmalardaki ortak görüşler ve ilginç fikirler derlenerek bir rapor halinde düzenlensin.
- Sunum: Sınıfça çalışarak Jack ve John’un karakter özelliklerini ayrı ayrı listede toplayacak şekilde analiz edin. 2 liste üzerinden baba-oğulun niteliklerini karşılaştırın, benzerlikleri ve farklılıkları neler, anlayın. Gönüllüler hazırladıkları kısa sunumları sınıfla paylaşsın. Bakalım, en beğenilenler hangileri olacak?
- Tartışma: Jack’in babasının mesleği için hissettiklerinden esinlenerek ve geniş düşünerek gerçekten “Utanılacak meslekler var mıdır?” sorusunun yanıtını tartışın. Görüşlerin inandırıcı olması için nedenleriyle birlikte sunulması gerekir. Tartışma sonunda konuyu toparlayan önermeler üretin.
- Uygulama: Jack’in okulundaki durumu göz önüne alarak, gruplar halinde organize olun ve okulunuzun ortak kullanım alanlarında ve sınıflarında sağa sola yapıştırılmış sakız olup olmadığını kontrol edin. Okulunuzdaki öğrencilerin de bu tarz bir alışkanlığı var mı, ortaya çıksın. Varsa, konunun önlenmesi için çareler üretin.
- Sosyal Sorumluluk Projesi: Okulunuzda görevli (hademe) olarak çalışanların iş yükü nasıl azaltılabilir? Öğrenciler bu yükü hangi davranış ve alışkanlıklarla arttırıyor; bu davranışların ne kadarı bilinçli? Gruplar halinde çalışarak bu meslekle ilgili önyargıları açığa çıkarın ve bu personelle ilişkiyi daha olumlu bir düzeye çıkaracak öneriler geliştirin.
- Mektup: Herkes kendini Jack’in yerine koyarak sakız olayını neden yaptığını ailesine açıklayan bir mektup yazsın. Mektuplar okunurken herkes, her birine 1-5 arası bir puan versin. En yüksek puanları toplayan mektupları yazanlar sembolik olarak ödüllendirilsin.
- Canlandırma: Romanda Jack ve ailesi, sakız meselesiyle doğrudan ve kapsamlı yüzleşmiyor; bu durum Jack’i önce kaygılandırsa da sonra rahatlatıyor. 2-3 kişilik gruplar oluşturarak Jack ve ailesi arasında açık iletişimin gereği olarak yapılabilecek bir yüzleşme konuşmasını canlandırın. Her canlandırmadan sonra fark edilen doğru-yanlış yaklaşımları muhtemel sonuçlarına göre irdeleyin. Bu canlandırmalar istenildiği kadar yinelenebilir.
- Atölye: Gruplara ayrılan öğrenciler “önyargı” konusunda örnekleme çalışmaları yapsın. “Önyargı”nın ne olduğunu, nedenini, kimler arasında yaygınlaştığını, nelerin önyargı sayılabileceğini, konuyla ilgili çeşitli düşüncelerini kendi aralarında tartışarak listelesin, yazıya döksünler. Atölye boyunca “önyargı” konusunda derin düşünerek farkındalık kazansınlar.
- Yazma: Herkes önyargı konusunu işleyen kısa bir öykü yazsın. Bakalım önyargı olarak neler işlenecek? Sınıfın önyargı algısı nelerden oluşuyor?