İlk Kitaplar (3-8 yaş) • Resimli Öykü • 36 sayfa
Önerilen sınıflar: Anasınıfı • 1. Sınıf • 2. Sınıf
DOĞA ve EVREN • DUYGULAR • HAYAL GÜCÜ • HAKLAR
doğal yaşam • ayılar • kış uykusu • çevre kirliliği • doğa • orman • piknik • mevsimler • hayvanlar • aile • hayal gücü • gürültü • mizah
Kitap Hakkında
Çocuklar ve gençler için yazdığı kitaplarla sevilen Füsun Çetinel, bu kez minikler için, insanların doğanın dengesini bozmasını eğlenceli bir dille öyküleştirdi. Bir ayı ailesinin kış uykusundan zamansız uyanışı, illüstrasyon sanatçısı Cansu Dinç’in özgün renkli desenleriyle boyutlanıyor; okuru keyifli bir görsel okuma macerasına çıkarıyor. Doğada her şeyin bir zamanı oluşunu, doğanın huzurunu kaçıranları ve ormanda karşımıza çıkacak “asıl tehlikeleri” anlatan rengârenk ve naif bir öykü.
Bozayı kış uykusundan uyanmıştır, ama hâlâ çok uykusu vardır. Mağaranın dışından gelen gürültüler, ayı ailesinin uykusunu daha kış bitmeden bölmüş, hepsini uyandırmıştır. Mağaradan çıktıklarında, ormanlarındaki gürültü kaynağını görüp şaşkınlığa uğrarlar: İNSANLAR! Çayırın dört bir yanı plastik çöplerle dolmuş, ağaç dallarına salıncak kurulmuş, nehre olta atılmış, alabalık tutulmaktadır… Ayı ailesi, bağırıp çağırarak tüm ormanın huzurunu kaçıran insanları kovalamak için bir çözüm arar…
- Kış uykusu nedir? Kış aylarında geceleri uyuduğumuzda bu kış uykusu sayılır mı? Kış uykusu varsa, yaz uykusu da olabilir mi?
- Bozayı’nın aylardır kış uykusunda olduğunu öğreniyoruz. Aylarca bir şey yemeden, su içmeden uyunur mu? Ayılar açlıktan ölmez mi? Hangi hayvanlar kış uykusuna yatar?
- Kamp yapan aile bireyleri ormanda neler yapıyor? Yaptıklarından hangileri doğal yaşama zarar veriyor? Sizce aile ormanda kamp yapmaktan keyif alıyor mu?
- Hikâyedeki piknik yapan aile bireylerini tanıtır mısınız? Her biri hangi özellikleriyle dikkati çekiyor?
- Ayı ailesinin yaşadığı ormanda hangi ağaçlar ve bitkiler var? Siz bunlardan hangilerini tanıyorsunuz?
- Doğada zaman geçirmeye gidildiğinde nelere dikkat edilmesi gerekir? Doğada kamp yaparken yüksek sesle müzik dinlemek yanlış mı, neden?
- Ormanda ya da çevremizde duyduğumuz yüksek sesler doğa kirliliği sayılır mı? Komşunuz evde bağırıp çağırsa, davul çalsa, avaz avaz şarkı söylese ya da televizyonun sesini sonuna kadar açsa siz ya da aile bireyleriniz rahatsız olur musunuz? Böyle bir ortamda ders çalışabilir ya da uyuyabilir misiniz? Ne tür sesler gürültü kapsamına girer?
- Bozayı korkunç seslerle bağırınca piknik yapan aile korkup kaçıyor; ayılar tehlikeli hayvanlar mıdır? İnsanlara saldırır mı? Ülkemizde nerelerde ayılar yaşıyor?
- Ormandan gelen sesler üzerine ayı ailesi kış uykusundan erken uyanıyor; kış uykusundan zamansız uyanmaları sakıncalı mı? Bu durumun doğanın dengesiyle bağlantısı nedir?
- Bozayı ve ailesinin neler yemekten hoşlandıklarını öğreniyoruz?
- Ormanların istediğimiz her noktasında piknik yapabilir miyiz? Piknik yapmanın kuralları neler?
- Sizce dünyanın hâkimi hangi canlı, neden? Hayvanlar olmadan insanlar hayatta kalabilir mi?
Yaratıcı Etkinlikler
Çalışmaların çoğu online / çevrimiçi ortamda, ekran başında da gerçekleştirilebilir.
- Anket: Her öğrenci çevresinden en az 4 kişiye şu iki soruyu sorsun: 1) Doğa kime ait? 2) Doğada en büyük tehlikeleri kim ya da ne yaratır? Soruların yanıtlarını sınıfta tartışarak ayrıştırın. Ortaya çıkan görüşlere uygun sloganlar oluşturarak sosyal medyada paylaşın.
- Oyun - Seslerle okuma: Sınıfça, ayı ailesinin her sayfada gördüklerine ve duygularına uygun çıkardıkları sesleri ve anlamlarını hayal edin. Bu sesleri tekrarlayarak ya da tepkileri ve ortamı tanımlayan yeni sesler üreterek hikâyeyi sadece sesler aracılığıyla anlatın. Örnekler: 2 ve 3. sayfalarda uykudan uyandıran “dang, ding, dong-klink, klank, klonk” sesleri… 4 ve 5. sayfalarda “tang, ting, tong, çotank, çatırt, kütürt” sesleri… 6 ve 7. sayfalarda “sniff, sniff, sinif”… 8 ve 9. sayfalarda bazı öğrenciler “tak, tik, tok” bazıları da “klink, klank klonk”… 10 ve 11. sayfalarda sessizce yürümeyi anlatan “şıııııııı, suuuuussss”… 12 ve 13. sayfalarda çadırı gören ayı ailesinin şaşkınlığı “aaaaaaaa, oooooo”… 14 ve 15. sayfalarda gürül gürül akan dere “fışşşşşş, foşşşşşş”… 16 ve 17. sayfalarda çocukların can sıkıntısı “öfffffff, pöfffff, iğğğğğğğ”… 18 ve 19. sayfalarda mantarlara top atan çocuk ve homurdanan Kocaoğlan “pat, çat, güm”, ”harrrk, horrrk”… 20 ve 21. sayfalarda Kestane’nin şaşkınlığı “ayyyy, vayyyy, yooooo” gibi... Bu örnek sesleri kullanabilir ya da sınıfça uygun farklı sesler türetebilirsiniz. Birkaç kez prova yaptıktan sonra öyküyü seslerle anlatacak biçimde kayda alıp, sınıf dışından kişilere dinletebilir ve bu seslerden nasıl bir öykü hayal ettiğini sorabilirsiniz.
- Sosyal Sorumluluk Projesi: Velilerin de olduğu bir ortamda öğrenciler birbirlerini görecek biçimde yerleşsin. Önce sırayla ormana pikniğe ya da kampa gidildiğinde yanlarına neler aldıklarını saysınlar. İkinci turda piknik ya da kampta neler yapıldığını anlatsınlar. Üçüncü turda bu yapılanların hangilerinin çevre için risk yarattığını sıralasınlar. Dördüncü turda piknik ya da kamp bittiğinde neler yapılması, toplanırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini belirlesinler. Etkinlik sonunda ortaya çıkan görüşleri birkaç veli toparlasın ve konuyla ilgili bir sonuç raporu hazırlansın. Okul platformlarında paylaşılsın.
- Görsel okuma: 14 ve 15. sayfaları dikkatle inceleyin. Kim ne yapıyor; masanın üstünde, yerlerde neler var; hangi hayvanlar, ne tür ağaçlar görüyorsunuz? Bu sayede resimdeki insanların ve hayvanların neler düşündüğünü, nasıl hissettiğini hayal edin.
- Tartışma: : Her öğrenci bir kâğıda tercihine göre büyükçe bir insan, ağaç ya da bir hayvan resmi çizsin. Resimlerin çizildiği kâğıtlar bir masada toplansın. Sonrasında, “Ormanlar kime ait; insanlara mı, hayvanlara mı, bitkilere ve ağaçlara mı?” sorusunun yanıtı için her öğrenci masadaki kâğıtlardan yanıtına uygun olan resmi alsın. İnsan, hayvan, ağaç-bitki yanıtlarına göre sınıf 3 gruba ayrılsın. Resimler insan, hayvan, ağaç-bitki gruplarını belirtecek şekilde yerleştirilsin. Her grup kendi görüşünün doğruluğunu savunsun. Bakalım ormanlar kiminmiş, ortaya çıksın.
- El işi: Herkes tüy, oyun hamuru, yün, ip, kurdele, kumaş, karton, kâğıt, pamuk, dal, kürdan, sebze, boya gibi malzemeleri yaratıcı biçimde kullanarak, ayı, dağsıçanı, sincap, karınca, kuş, kaplumbağa, kirpi, kurbağa, çekirge, ağaçkakan, yelpazekuşu, ibibik, kelebek, tilki, porsuk, balık gibi kitaptaki ormanda yaşayan hayvanlardan birinin oyuncağını yapsın. Oyuncaklar “Dikkat İnsan Çıkabilir!” sergisinde sergilensin.
- Canlandırma: Gönüllü öğrenciler ayıları canlandırarak konuştursun. Ayı türlerini, yaşama alanlarını, beslenme biçimlerini, insanlar ve diğer canlılarla ilişkilerini anlattıktan sonra insanlardan neler beklediklerini ve varsa yakınmalarının nedenlerini sıralasınlar. “Ben kutup ayısıyım, Kanada, Grönland, Rusya, Alaska (Amerika Birleşik Devletleri) ve Norveç'te bulunan Arktik bölgesinin buzla kaplı sularında yaşarım. Soğuk severim, beyazım ve dünyanın en büyük ayısıyım. Çok ağırım, 800 kg’a ulaşırım ama çok da hızlı koşarım. Balığa, ete bayılırım. Öyle bazı hem cinslerim gibi, armut, bal yiyemem. Zaten yaşadığım buzlu topraklarda bal ne arar?” benzeri bilgiler derlenebilir. Öğrenciler küçük aksesuarlar da kullanabilirler. Canlandırmalar sonunda ayı türleri ve özellikleri hakkında bir pano hazırlansın.
- Bulmaca: Kış uykusuna yatan hayvanların isimlerini tahtaya listeleyin. Her birini kâğıtlara yazın ve bir torbaya koyun. Herkes torbadan bir kâğıt çeksin, eğitmene versin. Kâğıdı kendisi görmeyecek biçimde bir öğrencinin başına takılacak banda tutturun. Öğrenci başındaki kâğıtta adı yazan kış uykusuna yatan hayvanın hangisi olduğunu bulmak için diğerlerine ya da seçilen bir öğrenciye 3 soru sorsun. Bu bulmaca bütün öğrencilerle gerçekleştirilebilir. Cevabı 3 soruda bulanlar neşeli maymun ya da ayı dansı yapsın.